آموزش و توانبخشی مشکلات یادگیری
ناتوانی ویژه یادگیری، یعنی اختلال در یک یا چند فرآیند روان‌شناختی پایه که به درک یا استفاده از زبان شفاهی یا نوشتاری مربوط می‌شود و می‌تواند موجب بروز نقص در توانایی افراد در گوش کردن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام محاسبات ریاضی شود. این اختلال شرایطی چون نقایص ادراکی، آسیب مغزی، اختلال جزئی در کارکرد مغز، نارساخوانی و زبان‌پریشی تحولی را شامل می‌شود.
این اصطلاح، دانش‌آموزانی را که به واسطه نقایص بینایی، شنیداری، حرکتی، عقب‌ماندگی ذهنی، آشفتگی‌های هیجانی یا محرومیت‌های محیطی، فرهنگی و اقتصادی به مشکلات یادگیری دچار شده‌اند، شامل نمی‌شود. به بیان دیگر دانش‌آموز با مشکلات ویژه یادگیری (SLD) به دانش‌آموزی اطلاق می‌شود که با وجود برخورداری از هوش طبیعی و نداشتن نقایص حسی، آسیب‌های شدید مغزی و مشکلات شدید عاطفی- اجتماعی، قادر به بهره‌گیری کامل از امکانات آموزش و پرورش متداول نبوده و در یک یا چند ماده درسی، ضعف محسوس و مشهود داشته باشد.
ویژگی دانش‌آموزان با ناتوانی ویژه یادگیری
این ویژگی به دو بخش تقسیم می‌شود:
الف) خصوصیاتی که همه افراد این گروه را شامل می‌شود:
- هوش بهر طبیعی
- کارکرد تحصیلی پایین‌تر از حد انتظار
- تفاوت بین سطح یادگیری در درس‌های متفاوت
- انعطاف نداشتن در استفاده از راهبردهای آموزشی
- تفاوت قابل توجه بین توانایی‌ها و مهارت‌ها
- عملکرد ضعیف حافظه
ب) خصوصیاتی که غالباً افراد این گروه دارند:
- سرعت کم در یادگیری
- پیشرفت کندتر
- وابستگی زیاد با والدین در انجام تکالیف مدرسه
- دامنه توجه کوتاه(حواس‌پرتی)
- نداشتن اعتماد به نفس
- تأخیر در نشان دادن عکس‌العمل
- تأخیر در فراگیری زبان
- ناهماهنگی حرکتی
- نقص در مهارت‌های اجتماعی
انواع ناتوانی‌های ویژه یادگیری
۱- ناتوانی در خواندن
عمده‌ترین نشانه‌های این اختلال عبارتند از:
- حدس زدن کلمه با توجه به حرف اول یا آخر
- حذف یک کلمه یا صدا
- ضعف در بخش کردن و صداکشی
- اضافه کردن یک صدا
- اشتباه خواندن صداها یا کلمات
- جانشین‌سازی صدا یا کلمات
- مشکلات درک مطلب
- ناتوانی در درک معنی کلمات، یادآوری و پاسخ دادن به سوالات متن
- ناتوانی در قدرت تحلیل و بررسی صحت و سقم متن
۲- مشکلات بیان نوشتاری(دست خط، دیکته و انشا)
عمده‌ترین مشکلات نوشتن عبارتند از:
- جابه‌جا نوشتن حروف مثل «درو» به جای «دور»
- وارونه نویسی
- قرینه نویسی
- حذف یا اضافه کردن حروف و کلمات در نوشتن
- ناتوانی در ترکیب حروف یا بخش کلمه
- ناتوانی در رعایت قوانین دستوری و نگارش
- ناتوانی در رونویسی و پراکنده‌نویسی
۳- ناتوانی در محاسبات ریاضی
عمده‌ترین مشکلات ریاضی عبارتند از:
- مشکلات در یادگیری مفهوم عدد و شمارش
- مشکل در انجام محاسبات
- مشکل در درک ارزش مکانی اعداد
- ناتوانی در استفاده از راهبردهای عددی
- ضعف در درک حل مسائل ریاضی
آثار ناتوانی‌های یادگیری بر کودک
- افت تحصیلی شدید
- مردودی
- ترک تحصیلی
- مسایل و مشکلات عاطفی ناشی از ناکامی تحصیلی
- مشکل در فعالیت‌ها و ارتباط‌های گروهی و اجتماعی
چه می‌توان کرد؟
متخصصان در حوزه ناتوانی‌های یادگیری ویژه، با شناسایی مشکلات خاص در یادگیری کودکان و استفاده از شیوه‌های بازپروری، مهارت‌ها و توانایی‌های این کودکان را پرورش می‌دهند و با حمایت همه‌جانبه، در طول تحصیلی و زندگی، راه پیشرفت و موفقیت را برای این کودکان هموار می‌کنند تا برای ایشان نیز زندگی مانند کودکان دیگر باشد.
